Zgodnie z art. 133 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W świetle obowiązującego prawa przesłanką do obowiązku alimentacyjnego nie jest wiek dziecka, lecz jego niezdolność do samodzielnego utrzymania się. Czy to oznacza, że na pełnoletnie dziecko również przysługują alimenty?
Obowiązek alimentacyjny względem pełnoletniego dziecka
Obowiązek alimentacyjny nie jest ograniczony w czasie, co oznacza, że wcale nie wygasa wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości. Jedynym kryterium, od którego zależy trwanie lub ustanie tego obowiązku, jest zdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Jednocześnie w świetle prawa przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego.
Samodzielne utrzymanie rozumiane jest jako minimum socjalne niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, takich jak koszty mieszkania, wyżywienia, ubrania, wykształcenia itd. Co więcej, w świetle prawa sama hipotetyczna możliwość samodzielnego utrzymania się przez pełnoletnie dziecko nie oznacza jeszcze automatycznego wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego. Dotyczy to przede wszystkim obowiązku zapewniania mu stosownego wykształcenia. Jeśli dziecko nadal się uczy i nie ma własnych źródeł dochodu (oba warunki muszą zostać spełnione), rodzice zobowiązani są do zapewniania mu wsparcia finansowego. W przypadku dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, trzeba jednak brać pod uwagę to, czy wykazują one chęć do dalszej nauki, a także czy ich zdolności i cechy charakteru pozwalają na kontynuowanie nauki. W niektórych sytuacjach rodzice mogą uchylić się od obowiązku płacenia alimentów na dziecko, jeśli istnieją przesłanki ku temu, że jest ono w stanie utrzymać się samodzielnie, podejmując pracę z chwilą osiągnięcia średniego wykształcenia.
Obowiązek alimentacyjny może trwać nawet do końca życia dziecka (a więc niezależnie od jego wieku), jeśli nie jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać, np. z powodu choroby lub niepełnosprawności. Takiemu dziecku oczywiście przysługują świadczenia z ubezpieczeń społecznych, jednak nie przesądzają one o automatycznym ustaniu obowiązku alimentacyjnego rodziców, jeżeli ich łączna wartość nie pozwala na zaspokojenie potrzeb.
Przesłanka dotycząca niezdolności do samodzielnego utrzymania ma jednak charakter dość ogólny, dlatego też musi być sprecyzowana poprzez orzecznictwo sądowe odnoszące się do konkretnych przypadków.
