Kiedy relacje w małżeństwie przestają się układać i nie ma nadziei na ich poprawę, pojawia się pytanie, co dalej ze związkiem. Zasadniczo istnieją dwie podstawowe możliwości: separacja lub rozwód. Separacja zwykle poprzedza decyzję o rozwodzie. Można ją uznać za okres przejściowy, w którym małżonkowie mają czas zastanowienie się, czy faktycznie chcą rozwodu oraz podjęcie ewentualnych prób naprawy związku. Rozwód to definitywne zakończenie małżeństwa. Chociaż orzeczenie sądu o separacji ma prawie takie same skutki jak orzeczenie rozwodu, to jednak istnieją pewne różnice zarówno w kwestii samej procedury, jak i obowiązków alimentacyjnych.
Jakie są różnice między rozwodem a separacją?
Separacja nie powoduje rozwiązania małżeństwa, chociaż dochodzi do uchylenia wspólnoty małżeńskiej jak przy rozwodzie. Sąd może wydać orzeczenie o separacji, gdy doszło do rozkładu pożycia, nawet gdy rozkład ten nie jest trwały, natomiast warunkiem otrzymania rozwodu jest zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Co więcej, separacja — w przeciwieństwie do rozwodu — może być orzeczona nawet w przypadku żądania małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia.
Separacja może być zniesiona w drodze postępowania nieprocesowego, co powoduje całkowite ustanie jej skutków. Małżonkowie mają więc możliwość powrotu do wspólnego pożycia. Rozwód definitywnie znosi wszelką wspólność małżeńską.
Małżonkowie po orzeczeniu separacji mogą być zobowiązani do wzajemnej pomocy jak w małżeństwie, jednak wyłącznie, gdy wymagają tego względu słuszności. Nie mają jednak prawa do zawarcia nowego małżeństwa ani powrotu do nazwiska noszonego przed ślubem.
Istotne różnice ujawniają się też w kwestii samego postępowania. Sprawy rozwodowe mogą toczyć się wyłącznie w trybie procesu. Sprawy o separacje odbywają się zarówno w ramach procesów, jak i postępowań nieprocesowych (w przypadku spraw pozbawionych elementy spornego). Warto jednak podkreślić, że tryb nieprocesowy z zasady dotyczy przypadków małżeństw, które nie posiadają małoletnich dzieci i zgodnie wnoszą o orzeczenie separacji.
